به نقل از «قدس آنلاین»

مشکل فرعون با ربوبیت خدا بود، نه خالقیت او

تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۴۰۴۱۴

جلسه تفسیر قرآن حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی خراسانی؛ استاد حوزه علمیه صبح امروز 16 مهر با محوریت آیات ابتدایی سوره نساء در حوزه علمیه قم برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید.

بسم الله در هر سوره معنای خاص خودش را دارد و اگر قرار باشد در سوره نساء با توجه به تفسیر انفسی آیات که جامع‌ترین روش تفسیر قرآن است و در آن آیات بر جان انسان می‌نشیند، معنا کنیم باید عرض کنیم تفصیل بسم الله در این سوره بیان مسائل خانوادگی و حتی مسائل اقتصادی و حکومتی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اولین وصف آیه بسم الله با خطاب شروع می‌شود و آیه می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً» یعنی ای مردم، بترسید از پروردگار خود، آن خدایی که همه شما را از یک تن بیافرید و هم از آن، جفت او را خلق کرد و از آن دو تن خلقی بسیار در اطراف عالم از مرد و زن پراکند.

تخاطب خدا با انسان در سوره نساء

خطاب آیه خطاب عام است و با «یا ایها الناس» شروع می‌شود و اولین بسط بسم الله در این سوره با خطاب شروع می‌شود. اولین حالتی که از این بسم الله به دست می‌آید بیان تخاطب حضرت حق با مردمان است یعنی از غیاب خارج شده و به خطاب رسیده است و به تعبیر استاد ما، علامه حسن‌زاده آملی که در مورد ذکر «یا حی و یا قیوم یا من لااله الا انت» می‌گفتند این ذکر، سراسر خطاب است، آیه بسم الله در این سوره هم خطاب است و حضرت حق مخاطبی به نام انسان دارد و با همین انسان تخاطب می‌کند.

امری که بعد از این خطاب هست هم امر مهمی است و آن دستور به تقوا است. تقوا یعنی مراقبت در تمام امور. تقوا در این آیه متعلق به دو صفت باری تعالی گرفته شده است؛ یکی صفت رب و دیگری صفت خلق. در اینجا می‌توانیم این حرف را بزنیم از آنجا که برهان، پیش‌نیاز  عرفان است و عرفان و برهان پیش‌نیاز قرآن و مقدمه رسیدن به آن هستند، می‌توانیم از این آیه نیز دو برهان استفاده کنیم؛ یک برهان واسطه ربوبیت می‌خورد، یک برهان واسطه خالقیت. از آنجا که استعمال کلمات قرآن را استعمال در موضوع‌له حقیقی می‌دانیم وقتی چنین باشد می‌توانیم این حرف را بزنیم که تقوا به ربوبیت و به خالقیت ترسیم می‌شود و تحقق پیدا می‌کند و برهان تقوا این است. وقتی چنین شد متعلق تقوا ربوبیت و خالقیت است.

اینجا یک نکته مهم وجود دارد و آن اینکه آیه می‌فرماید: «رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ». به حسب ظاهر اول آفرینش است، بعد آموزش است، بعد از آموزش، پرورش است. آفرینش مقدم است، بعد از آفرینش، آموزش است و بعد از اینکه آموزش دید، صفاتی را واجد می‌شود. این در حالی است که در آیه ابتدا صفت ربوبیت بیان می‌شود. سرّ این مطلب چیست؟ سرّش با توجه به تفسیر انفسی قرآن این است که ما یک وقت از عالم جسم می‌خواهیم به عالم ارواح و عالم نفوس برویم تا به اسماء و صفات برسیم، اگر بخواهیم از این طرف برویم اول خلقت و آفرینش است سپس آموزش و پرورش؛ اما یکبار افاضه از مقام فیض اقدس است یعنی چون از آنجا امر تقوا صادر شده و امر تقوا متعلقش پرورش انسان است، دیگر مرحله خلقت بعد از پرورش قرار می‌گیرد. در سیر جسمانی، خلقت مقدم است و ربوبیت بر خلقت می‌نشیند ولی در علوم الهی و علوم انفسی اول پرورش است، بعد آموزش.

چینش قرآن توقیفی است

همین نسبت بین تزکیه و تعلیم هم وجود دارد. یکجا پرورشی است که آموزش دارد، یکجا آموزشی است که پرورش دارد. اگر پرورش آمد و آموزش آمد معرکه می‌کند چون شخص مراحل مقدماتی را گذرانده است. اساسا چینش آیات الهی امری توقیفی است و حتی کوچک‌ترین حرفی از حروف قرآن زائد نیست.

بحث بعدی نفس است. نفس چیست؟ آن چیزی که موجود را متشخص کند نفس است؛ اعم از مادی و غیر مادی. ما با این تعبیر، نفسی که ذات شی است را اعم از مادی و غیر مادی گرفتیم. بنابراین می‌توانیم کلمه نفس را بر خداوند هم اطلاق کنیم کما اینکه در قرآن نیز کلمه نفس بر خدا اطلاق شده است. پس نفس، تشخص شی است چه مادی و چه غیر مادی، چه خالق و چه مخلوق.

یکبار دیگر سیر آیه را مرور کنیم؛ ابتدا خطاب عام، خطاب بعد از خطاب عام ناظر به بحث تقوا است. ما عمومی‌ترین امر بعد از ایمان را امر به تقوا می‌دانیم. بعد از این، متعلق تقوا ربوبیت و خالقیت است. بر اساس این چینش می‌توانیم بگوییم کسی که توجهش به ربوبیت و خالقیت خداوند باشد می‌تواند تحصیل تقوا کند. همچنین می‌توانیم بگوییم مشرکین و منافقین و کافرینی که در مقابل آیات الهی تسلیم نشدند مشکل ربوبیتی داشتند. اگر از فرعون هم سوال می‌شد خالقی یا مخلوق، می‌گفت من مخلوقم ولی او ادعای ربوبیت داشت. اساسا در مقام سیر و سلوک نیز اگر انسان تمام جزئیات را منتسب به حضرت حق کرد موحد و باتقوا می‌شود والا موحد نیست. اتفاقا مشکل فرعون هم همین بود که کمال قدرت را به خودش منتسب می‌کرد و الا او مشکلی در خالقیت نداشت، مشکل در ربوبیت داشت و خود این بزرگترین رهزن تقوا است.

منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: بسم الله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۴۰۴۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری باعث ریشه کن شدن فساد است

به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام قربانعلی برقرار در خطبه‌های نماز جمعه امروز گرگان اظهار کرد: خداوند متعال در قرآن می‌فرماید کسانی که به خدا ایمان آورده‌اند سخن درست بر زبان جاری کنند تا در سایه تقوا خداوند آنها را مورد مغفرت قرار دهد.

وی افزود: امیرالمومنین می‌فرماید فردی که تقوا پیشه کند هیچ گاه به هلاکت نمی‌رسد. رستگاران با تقوا به رستگاری می رسند و زیان کاران با معصیت زیان خواهند دید.

برقرار در بخشی دیگر از سخنان خود در خصوص روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای، اظهار کرد: جوان مردی، مروت، فروتنی و تواضع از ویژگی‌های پهلوانان است.

وی در خصوص روز یکشنبه شکست آمریکا در ویتنام، افزود: آمریکا شیطان بزرگ و اکبر است. آمریکا سمی را در محصولات کشاورزی استفاده کرده است که این سم سال‌ها در محصولات کشاورزی باقی مانده است و مردم را دچار مشکل کرد.

امام جمعه موقت گرگان با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۰ فرمان هشت ماده‌ای مبارزه با فساد را ابلاغ کردند، گفت: مسؤولان نظام کمتر به سخنان رهبری عمل کرده‌اند که اگر از سال ۸۰ تا الان به این دستور توجه می‌شد اکنون فساد در جامعه ریشه کن می‌شد.

وی با اشاره به اینکه در روز سه شنبه روز جهانی کار و کارگر نام گذاری شده است، افزود: اعتراضات کارگران در آمریکا که منجر به فراخوان اعتصابات سراسری مبنی بر کاهش ساعات کاری از ۱۴ ساعت به هشت ساعت، دلیل اصلی نامگذاری این روز است.

برقرار با بیان اینکه ۱۲ اردیبهشت روز چهارشنبه شهادت شهید مرتضی مطهری به عنوان روز معلم نام گرفته است، اظهار کرد: شهید مطهری یکی از شخصیت‌های مهم نظام جمهوری اسلامی ایران بود که کمتر کسی در مورد وی می‌تواند کامل صحبت کند.

کد خبر 6089168